Geçtiğimiz her gün gelişen teknoloji ile yeni fırsatlar elde ederken farkında olmadan bizi etkileyecek yeni sorunlara da sahip oluyoruz. Bu doğrultuda madencilik sektörünün genel görümünü, sektörün yaşadığı sıkıntıları, kısa, orta ve uzun vadede yapılması gerekenleri, sorun ve çözümlerini Odak Maden Müşavirlik Şirketi müdürü Sayın Şükrü Bahadır Madenüs ile değerlendirdik. İşte o röportaj ve Sayın Madenüs’ün açıklamaları.

Pandemi süresince saha çalışmalarının kısıtlanması YTK Hizmetlerinde ne gibi zorluklar yarattı? Evden çalışma dönemine adapte olabildiniz mi?

Firmamız açısından herhangi bir sıkıntı yaşanmamıştır. Tüm personelimize evden çalışabilme imkânı sağlanılmış, sadece büroda nöbetçi personel bırakılmak suretiyle gelen kargolar, kurumlara teslimi gereken evraklar konusunda sıkıntı çözülmüştür.

Madencilik sektörünün yaşadığı sıkıntıları nasıl değerlendiriyorsunuz, sizce alınması gerekli tedbirler var mı? Varsa, nelerdir?

SEKTÖRÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ:

1985 yılında yayınlanan 3213 Sayılı Maden Kanunu ve 1987 yılında yayınlanan 3382 Sayılı kanunlar 2004 yılına kadar uzun yıllar ülkenin ihtiyaçlarına cevap vermiştir.  2004 yılı ve sonrasında ülke şartlarında değişiklikler Madencilik mevzuatlarındaki değişiklikleri de gündeme getirmiş, yürürlükte olan kanunların revizyonuna ihtiyaç duyulmuştur. Burada esas amaçlanan, ülke maden kaynaklarının daha efektif kullanımını sağlamak, gerçek manada madencilik yapabilecek güç ve birikime sahip firmaların ruhsat edinebilmelerini temin etmek, ruhsat simsarlarının ortadan kaldırılabilmesi, çalıştırılmadan yıllarca atıl halde kalan ruhsatların zorunlu olarak çalıştırılmasını temin etmek ve Devletin madencilikten elde ettiği gelirlerin arttırılmasıydı.

Bakanlık ve Genel Müdürlük 2004 ve sonrasındaki birkaç yıl verdiği ruhsat sayısının arttırılmasını bir övünç kaynağı olarak lanse etmiş, takip eden yıllarda ise bunun tam tersi yönde ruhsat sayısını azaltmaya yönelik uygulamalar geliştirmiştir. 2019 yılına kadar geçen süreçte 5177-5995-6592 sayılı kanunlar ve çok sayıda torba yasa ve yönetmelikler yayınlanmıştır. Bu kadar sürede bu kadar çok kanun ve yönetmeliğin yayınlanması, çok miktarda hataların yapıldığı ve bunların düzeltilmesi için yeniden yasa çalışması yapıldığı gerçeğini gözler önüne sermektedir. Ne yazık ki, yapılan tüm bu çalışmalar hedefe konulan amaçları sağlayamadığı gibi, sektörde tam anlamıyla bıkkınlık, çaresizlik, sahipsiz kalmışlığa neden olmuştur. Her ne kadar izin ve ruhsat alımındaki süreçler madencileri zorluyorsa da bunlar çok basit bir şekilde maden kanunu ve diğer kanunlarda yapılacak düzenlemelerle rahatlıkla çözülebilir. Önemli olan niyet ve zihniyettir. Temel sorun, madenciliğin yapılamaz, bir an önce terk edilmesi gereken bir iş kolu haline gelmiş olmasıdır. Pek çok firma toptan bu sektörden çıkıp başka alanlara kaymak istemektedir. Çaresi olmayan firmalar ise küçülme yoluna gitmektedir.

Maden kanunun ve uygulamalarının başarılı olup olmadığını gösteren, sonuç olarak söylenebilecek, en temel ölçütleri nedir sorusuna ne cevap verilebilir?

En kısa ve net ifade ile: Verilen işletme izni sayısı ve kullanılan sevk fişi miktarı önceki yıl ortalamalarına göre arttırılabilmiş mi?

Devlet olarak 2004 yılından bu yana, ruhsat alımı ve izin süreçlerinde zorlukları ve maliyetleri kat be kat artmış, rekabet gücü azalmış, işletmecilik ve Devlet hakkı ile ruhsat bedellerindeki artışlar sektörün belini bükmüş, ruhsatlarını taşıyamaz hale getirmiştir. Maden kanunları, sektörün önünü açmaktan ziyade ceza kanunu haline getirilmiştir.

KISA-ORTA-UZUN VADEDE YAPILMASI GEREKENLER

2004 yılından bu yana yayınlanan kanunlarla ilgili sıkıntılar kısa özet bilgi halinde yukarıda anlatılmaya çalışılmıştır. Artık şu anlaşılmalıdır ki, yepyeni müspet bir bakış açısıyla, tam anlamıyla sektörün içinde bulunduğu şartları ve taleplerini dikkate alan, gerçekçi ve etkili çözümler sunan yeni bir kanun hazırlanması zorunluluk haline gelmiştir. Tabii ki bu bir süreç alacağından, yeni kanun hazırlanana kadar geçecek sürede mevcut şartları iyileştirmek için kısa ve orta vadede neler yapılması gerekir bu konulara değinelim.

Kısa Vadeli Tedbirler

            Sorun 1: Ruhsat devir, rodövans, arama ve işletme ruhsatı, işletme izni vb. işlemlere izin verilip verilmeyeceğinin ve ne kadar sürede izin verileceğinin bilinmemesi/öngörülememesi

            Çözüm 1: Ruhsat devir, rodövans, arama ve işletme ruhsatı, işletme izni v.b. işlemlere izin işlemlerinin sonucunun bilinmemesi ile ne kadar sürede izin verileceğinin bilinmemesi/öngörülememesi sektöre yeni girişimciler ve yatırımcıların uzak durmasına neden olmaktadır.

SORUN 2: MAPEG’in yaptığı ihaleleri kazanan gerçek ve tüzel kişilerin ihale bedelini yatırmalarına rağmen güvenlik soruşturması gerekçesiyle uzun süre arama ruhsatlarının düzenlenememesi.

ÇÖZÜM 2: Müracaatla veya ihaleden alınan sahaya arama ya da işletme ruhsatı verilip verilmemesindeki gerçek konu eğer kişinin ya da Şirketin sahiplerinin/ Yönetim Kurulu üyelerinin ortaklarının vs. T.C. Kimlik araştırmaları ise bu kadar uzun sürmemesi gerekir. Birkaç yılı bulan bu durum 5-10 gün gibi makul bir sürede sonuçlanabilmelidir. Güvenlik soruşturması ile ilgili işlemlere ülkemizdeki olağanüstü halin de kalkması nedeniyle de artık son verilmeli, Kanundaki şartları sağlayan kişilere ihale yükümlüklerini yerine getirmeleri halinde ruhsatları hemen verilebilmelidir. Şayet bu mümkün değil ise en azından ruhsat bazlı değil, ruhsat sahibi bazlı ve yılda bir kere yapılması yeterli görülmelidir. Aynı ruhsat sahibine ait pek çok ruhsatı tek tek sormanın hiçbir anlamı yoktur.

SORUN 3: Arama ruhsatı verilmesinin önündeki engellerin kaldırılması ve aramaların teşvik edilmesi

ÇÖZÜM 3: Maden Kanunu’na Mali yeterlilik kriteri getirilmiştir. Mali yeterlilik kriterleri IV. Grup arama ruhsatı için 1.136.585 TL’dir. Bu değer pomza için de aynı metalik bir maden için de aynıdır. Maden arama ruhsatlarında mali yeterlilik kaldırılması ya da makul mantıklı düzeylere çekilmesi sağlanarak arama ruhsatı alma düşüncesindeki gerçek ve tüzel kişiliklerin madencilik alanına girişleri teşvik edilmelidir. Ayrıca tüm gruplardaki işletme ruhsatı mali yeterlilik miktarlarının düşürülmesi uygun olacaktır.

SORUN 4: Maden arama ruhsat talebinde işletme ruhsat taban bedelinin istenmesi

ÇÖZÜM 4: Maden arama ruhsat müracaatlarının artırılması amacına yönelik olarak arama ruhsat müracaatlarında arama ruhsat taban bedeli istenmelidir. Bu durum arama ruhsatının maliyetini düşürecek ancak, arama ruhsat sayısının artmasını sağlayacaktır.  Bakanlığın önceliği aramaları arttırmak olmalıdır.

SORUN 5: 05/12/2017 Tarihinde Yayımlanarak yürürlüğe giren 7061 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 24. Maddesinin On İkinci Fıkrasında ruhsat sahiplerinin aleyhine ve çok kısa sürede ruhsat hukukunu sonlandırabilecek aşağıdaki değişikliğe gidilmiştir.

“Beş yıllık dönemde, üretimin en az olduğu herhangi üç yılında yaptığı toplam üretim miktarı projede beyan edilen bir yıllık üretim miktarının %30’undan az olması durumunda, ruhsat sahiplerine 50.000 Türk lirası idari para cezası verilir. İdari para cezasının uygulanmasından başlamak üzere, geriye doğru üç yıllık dönemlerde yaptığı toplam üretim miktarı projede beyan edilen yıllık üretim miktarının %30’undan daha az olması durumunda ruhsat sahiplerine 50.000 Türk lirası idari para cezası verilir. Bu fıkra kapsamında beş yıl içerisinde iki defa idari para cezası uygulanması halinde ruhsat iptal edilir.

Kanuna göre 2018, 2019 ve 2020 yıllarında toplam üretim miktarı %30 dan az olan ruhsatlara 2021 yılında gelecek olan iki heyet sonunda ruhsat iptal olacaktır. İdari para cezasının uygulanmasından başlamak üzere, GERİYE DOĞRU ifadesi nedeniyle 2021 yılındaki ikinci heyette ruhsat iptal edilecektir.

ÇÖZÜM 5- Maden Kanunu’nun 24. Maddesinin On İkinci fıkrasının kaldırılması gerekir. Özellikle Dünyada mermer çeşitliliği yönünden önde olduğumuz, zaman zaman moda renk ve desenlerin değişmesi, fiyatlardaki istikrarsızlık gibi nedenlerle üretim faaliyetlerine ara verilmektedir. Bu süreler içerisinde ruhsat sahibinin 2004 öncesi yıllardaki gibi üretim yapmadan da ruhsatı elinde tutabilmelidir.

SORUN 6: 27/03/2018 Tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7103 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’na EK MADDE 15 eklenmiştir.

ÇÖZÜM 6: Nasıl uygulanacağı, kime uygulanacağı belli olmayan EK-15 kaldırılmalıdır.

SORUN 7: Ruhsat sahiplerinin ruhsat yürürlük yazısı, ruhsat devri, rödövans sözleşmesi, izin alanı değişikliği, ruhsat birleştirme, ruhsat alanı küçültme, terk, mera tahsis değişikliği, geçici tatil, işletme izni, pasa değerlendirme, pasa döküm alanı, 16’ncı maddenin on birinci fıkrası gereğince yapılan zaruri üretim izni, kamu yararı kararı, kamulaştırma kararı ve patlayıcı madde taleplerinde; aktif edilmiş tebligata esas kayıtlı elektronik posta adresinin (KEP) veya kurumsal elektronik tebligat sistemi (e-Tebligat) adresinin bulunması, 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında borcunun bulunmaması, ruhsat harcı, ruhsat bedeli, çevre ile uyum teminatı ve Devlet hakkı borcu olmaması, işletme izni olan işletme ruhsatlarında daimi nezaretçi atamasının yapılmış olması, yetkilendirilmiş tüzel kişi sözleşmesinin bulunması istenmektedir.

ÇÖZÜM 7: Kanun koyucu maden sahalarındaki işletme faaliyetlerinin maden mühendisi nezaretinde yapılacağı hükmünü getirmiştir. Maden İşletme Faaliyeti; üretime hazırlık çalışmaları ve üretim için yapılan faaliyetler olarak tanımlanmıştır. Üretim yapılan ya da terk için sahanın düzenlenmesi rehabilitasyonu çalışmalarına nezaret için nezaretçi atanabilir ancak diğer durumlarda tamamen gereksiz atama istenilmektedir. Ruhsat yürürlük yazısı, ruhsat devri, rödövans sözleşmesi, izin alan değişikliği, ruhsat alanı küçültme, terk, mera tahsis değişikliği, geçici tatil, işletme izni, pasa değerlendirme, pasa döküm alanı, 16’ncı maddenin on birinci fıkrası gereğince yapılan zaruri üretim izni, kamu yararı kararı, kamulaştırma kararı gibi taleplerde daimî nezaretçi atamasının istenmemesi gerekir. Ayrıca günümüz ekonomik şartlarında vergi borcu bulunmayan firma yok denecek kadar azdır. 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında borcunun bulunmaması belgesinin istenilmesi özellikle temditler olmak üzere ciddi sorunlar ve ruhsat iptalleri yaratmaktadır. 22-A belgesi istenmesine ilişkin uygulama sonlandırılmalıdır.

SORUN 8: Bir fiile birkaç ceza uygulanması

ÇED, GSM ve Orman izin sınırları dışına taşmalarda MAPEG 7. Madde gereği cezai işlem tesis ederek idari para cezası uygulamakla birlikte 7164 sayılı Kanun gereğince ayrıca 10. Madde kapsamında da aynı fiil için ikinci cezayı uygulamaktadır.  Bu iki ceza da İlgili Kurumun cezası dışında verilen idari para cezalarıdır.

ÇÖZÜM 8: Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinin “Teminat iratları ile ilgili genel hükümler” başlıklı 94. Maddesinin ( d) fıkrasında “ Ruhsat sahibinin, Kanunun teminat iradı gerektiren hükümlerden birden fazlasını aynı zamanda ihlal ettiğinin tespite uygulanacak teminat cezalarının en fazla olanı uygulanır “ hükmü bulunuyordu. Kanunda ve Maden Yönetmeliğinde yukarıdaki hükümdeki gibi ilaveler yapılarak birden fazla Kanun maddesinin aynı anda ihlali durumunda en yüksek olanının uygulanmasının tekrar geri getirilmesi daha uygun olacaktır. Ayrıca 7. Madde ile ilgili cezalar MAPEG tarafından uygulanmakta ve ilgili kuruma da bildirim yapılarak onların da aynı suça ceza uygulamaları sağlanılmaktadır. Aynı suça iki ceza uygulaması hakkaniyet ölçülerine sığmamaktadır. MAPEG 7. Maddeden ya tamamen çıkmalı ilgili kurumları bilgilendirmeli ya da para cezası uygulamadan, kendi ruhsat siciline işleyerek ve 3 yılda 3 kere uygulamasını devam ettirmeli, bunun yanı sıra ilgili kurumu bilgilendirerek onların cezai uygulamayı yapmasını temin etmelidir

SORUN 9: Gereksiz Faaliyet durdurmalar

Özellikle fazla basamaklı ruhsat sahalarında bir alanda patlatma yapıldığında patlatmanın yapıldığı basamak dışında alttaki birden fazla basamağa da cevherin gitmesi patlatmanın doğal bir sonucudur. Patlatmanın hemen sonrasında önce üst basamakta çalışmalar yapıldıktan, şev üstleri temizlendikten sonra alttaki basamaklarda temizlik yapılmaktadır. Patlatmadan sonra oluşan bu durumda aynı anda her iki ya da her üç basamakta birlikte çalışma yapılmaması gerekir. Patlatma sonrası oluşan alt basamaklara cevher yığılması nedeniyle bile faaliyet durdurma kararı verilmektedir.

ÇÖZÜM 9: Sahalara denetim için görevlendirilen heyetlerin sahada emniyetli ve sorunsuz nasıl çalışılabilir, üretim nasıl artırılabilir, eksiklikler nasıl düzeltilebilir yönünde bilgilendirme yerine doğrudan cezai işleme yönlenmesinin önüne geçilmesi için gerekli eğitimler verilmelidir.

SORUN 10: Maden Kanunu’nun bir kısım maddelerinin uygulanmaması

7164 sayılı Kanun ile Maden ruhsat sahibi lehine düzenlemelerde madencilik faaliyetler ve geçici tesisler için verilen izinlerin temditler dahil ruhsat hukuku devam ettiği sürece geçerli olduğu, ruhsatın temdit edilmesi halinde verilmiş izinlerin temdit süresi sonuna kadar hiçbir işleme gerek kalmaksızın uzatılmış sayılacağı belirtilmesine karşın, bırakın diğer ilgili kurumu MAPEG bile bu maddeyi yok hükmünde saymaktadır.

Yine 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 10. Maddesinin Dördüncü fıkrası özellikle eksik beyanlarda uygulanmayarak doğrudan idari para cezası yazılmaktadır.

ÇÖZÜM 10: Maden Kanunundaki ruhsat sahipleri lehine olan maddeler de uygulanmalıdır.

SORUN 11: Birleştirmelerde işletme izni zorunluluğunun getirilmesi

ÇÖZÜM 11: Arama ruhsatlarının arama döneminde, işletme ruhsat talebi ile birlikte, işletme ruhsatlarının da işletme izni olmadığı dönemlerde ve işletme izinli olduğu dönemde birleştirilebilmelidir.

SORUN 12: Ruhsat temditlerinin 1yıl önceden yapılması

ÇÖZÜM 12: Üretim yapılan sahalarda zaten gecikmeler de değerlendirilerek 1-3 yıl önceden tesisi olan sahalarda 3 yıldan daha önceden süre uzatımı talep edilmektedir. Gereksiz ve ruhsat sahiplerini açığa düşürmeye yönelik bir maddedir. Bu maddenin tamamen kaldırılarak 7164 sayılı Kanun öncesi duruma getirilmelidir.  Ruhsat hukukunun devamı esas alınmalıdır. Ruhsat süresinin sonunda proje verilmemesi durumun da dahi belli bir miktar idari para cezası uygulanarak projeyi teslim etmesi için bir ay süre verilmelidir.

SORUN 13: Faaliyeti durdurulan sahada üretim ve satışa izin verilmemesi

ÇÖZÜM 13: Basamak yükseklikleri ile ilgili olarak faaliyeti durdurulan sahadaki faaliyetlerle ilgili olarak gerekirse termin planı istenebilir. Bu termin planı doğrultusunda faaliyette bulunulup bulunulmadığı gerekirse arazi kısa sürelerde tetkik edilerek kontrol edilebilir.

SORUN 14: Gereksiz yapılan mahallinde tetkikler

ÇÖZÜM 14: Ruhsat sahalarında üretim faaliyeti olup olmadığı Mapeg’e bildirilmektedir. Bazı nedenlerle üretim yapılmadığı Mapeg’e bildirilmesine karşın her yıl sahanın denetime tabi tutulması anlaşılır değildir.

SORUN 15: Maden Kanunu’nda değişikliklerden sonra uygun süre içerisinde Maden Yönetmeliğindeki değişikliklerin uygulamaya konulmaması

ÇÖZÜM 15: Maden Kanunu’nda yapılan değişikliklerden sonra uygun sürede Yönetmelikte de değişiklikler yapılmalı

SORUN 16: Ruhsat bedelinin artırılması ve ruhsat bedeli kadar da devlet hakkı alınması nedeniyle ruhsatların elde tutulmasının zorlaşması ve terklerin artması

ÇÖZÜM 16: 7164 sayılı Kanun ile ruhsat bedelleri yeni bir formulasyonla artırılma yoluna gidilmiştir. 2015 Yılında 5.329 TL işletme ruhsat harcı ve 5.329 TL tutarında çevre uyum teminatı ve en az 5.329 TL Devlet hakkı+ 1.599 TL ek devlet hakkı olarak toplam 17.586 TL ödeme yapılarak bir ruhsat elde tutulabilirken bu miktar 100 hektarlık bir mermer sahası için 2021 yılında yaklaşık 78.000 TL İşletme ruhsat bedeli, 78.000 TL Devlet hakkı olmak üzere 156.000 TL olacaktır. Orman arazileri için alınan yıllık bedeller de değerlendirildiğinde önümüzdeki yıldan itibaren de terkler hızla devam edecektir. Ruhsat bedellerinin makul seviyelere çekilmesi, Devlet hakkının da tanımında olduğu gibi istihraç edilen maden üzerinden ve brüt kar üzerinden alınması uygun olacaktır. 

SORUN 17: Ruhsat sahiplerinin kendi ruhsatları ile ilgili bilgilere ulaşamaması

ÇÖZÜM 17: İç yazışmalar dışında ruhsat sahibince Mapeg’e verilmiş olan işletme projesi, faaliyet raporu, mahallinde tetkik raporu, harçlar, çevre uyum teminatları, devlet hakları ile ilgili bilgiler, yazışmalar vs. ruhsat sahibi ve ilgili YTK tarafından görülebilmelidir.

SORUN 18: 7164 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 10. Maddesine ek yapılarak Yetkilendirilmiş Tüzel Kişilikler için bilgi, belge ve beyanın gerçek dışı ve yanıltıcı olması durumunda 31.054 TL idari para cezası öngörülmüş, üç yıl içerisinde tekrarı halinde idari para cezasının iki kat uygulanarak yapacakları beyanların bir yıl süre ile geçersiz olacağı hükme bağlanmıştır.

ÇÖZÜM 18: Yetkilendirilmiş Tüzel Kişilik Yönetmeliğinde gerekli cezai işlemler zaten bulunmaktadır. YTK’lar için gerçek dışı ve yanıltıcı beyanların neler olacağı Kanunda belirtilmemiştir. Maden Kanunu’nun 10. Maddesinde sıralanan nedenlerle ruhsat sahibine ceza yazılan hususlarda YTK için de ceza yazılması gündeme gelecektir. Uygulamada sıkıntılara yol açabilecek maddenin kaldırılması önerilmektedir. Eski kanunda satış bilgi formu teknik değil mali belgeydi. Yeni kanunla işletme faaliyet raporunun içerisine konulduğundan teknik belge haline gelmiştir. İşletme faaliyet raporlarındaki üretim, satış, stok bilgileri ve elde edilen gelire ilişkin maliveriler ruhsat sahibinin, firmanın muhasebecisi ve yeminli mali müşavirinin onayından geçmesine rağmen hatalı olması durumunda YTK’lara da ceza uygulanmaktadır. Bu cezanın 3 yılda 2 kere olması halinde YTK’nın belgesi iptal edilmektedir. Teknik bilgilerle ilgili sorumluluk YTK’da olmak üzere, mali verilerdeki hatalardan dolayı YTK’lara ceza uygulanmaması daha doğru ve vicdani bir uygulama olacaktır.

SORUN 19: Daimî nezaretçiye para cezası yazılması

ÇÖZÜM 19: Benzer konuda diğer meslek gruplarında bu tür cezalar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Daimî nezaretçinin ruhsat sahibinin bir çalışanı olduğu bilinciyle hareket edilmelidir.

SORUN 20: İzinlerin alınamaması

İşletme ruhsatının alınmasından sonra 3 yıl içerisinde izinlerin alınamaması durumunda 2021 yıl için 103.000 TL (yıllara göre artmaktadır) idari para cezası uygulanması yoluna gidilmiştir. 2004 yılından itibaren 3213 sayılı Maden Kanunu’nda izinlerin ilgili Kurum ve Kuruluşlar tarafından üç ay içerisinde bitirileceği hükmü yer almasına karşın bu güne kadar izini bu süre içerisinde sonuçlandırmayan kurum ya da kuruluşlarla ilgili hiçbir işlem tesis edilmemiştir.

ÇÖZÜM 20: Maden Kanunu’nun 7. Maddesinin on birinci fıkrasına işlerlik kazandırılmalı, ruhsat sahibinden kaynaklanmayan nedenlerden dolayı alınmayan izinler için idari para cezası uygulaması yapılmamalıdır.

SORUN 21: Ruhsat Temdit dönemlerinde faaliyet durdurulması: Maden Kanunun 24. Maddesinde “(Değişik ikinci fıkra:14/2/2019-7164/17 md.)  Ruhsatların süre uzatım taleplerinde; ruhsat süresinin bitiş tarihinden en geç altı ay öncesine kadar, 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında vadesi geçmiş borcunun bulunmaması şartıyla Genel Müdürlüğün bütçesine gelir kaydedilmek üzere işletme ruhsat taban bedeli yatırılarak, yetkilendirilmiş tüzel kişilerce maden mühendisinin sorumluluğunda hazırlanmış işletme projesi ve aktif edilmiş tebligata esas kayıtlı elektronik posta adresinin (KEP) veya kurumsal elektronik tebligat sistemi (e-Tebligat) adresinin ruhsat sahibi tarafından Genel Müdürlüğe verilmesi zorunludur. Ruhsat süresi dolan ruhsat sahalarında maden işletme faaliyetleri yapılamaz.” hükmü bulunmaktadır.

            ÇÖZÜM 21: Temdit ara dönemlerinde işletme faaliyetlerinin durdurulması, pazar payı mücadelesi veren sektörü baltalamakta, rekabet şansını düşürmektedir. Pratikte hiçbir müspet faydası yoktur. Hele ki yer altı işletmelerinde ocak güvenliği anlamında da sıkıntılar oluşturmaktadır.

             SORUN 22: Maden Kanunun 12. maddesinde “(Değişik fıkra:14/2/2019-7164/12 md.) Denetim ve inceleme sonucunda, yaptığı üretim ve sevkiyatı sevk fişi ile kayıt altına almadığı veya bildirmediği tespit edilen ruhsat sahiplerine, ödenmesi gereken Devlet hakkına ilaveten bildirilmeyen miktar için hesaplanacak Devlet hakkının beş katı tutarında idari para cezası verilir.” hükmü bulunmaktadır.

ÇÖZÜM 22- Bu madde müspet veya menfi yönde yorumlanabilir.

Müspet yorum: Madenci üretimini sevk fişi ile kayıt altına almamış fakat buna rağmen beyan döneminde veya öncesinde ya da herhangi bir heyet denetiminden önce MAPEG’e beyanda bulunmuş ise ceza uygulaması ile karşılaşmaması yorumu çıkartılabilir.

Menfi Yorum: Madenci üretimini sevk fişi ile kayıt altına almamış fakat buna rağmen beyan döneminde veya öncesinde ya da herhangi bir heyet denetiminden önce MAPEG’e beyanda bulunmuş olsa dahi ceza uygulaması için yeterli şart oluşmuştur düşüncesi ile ceza uygulanır yorumu da çıkarılabilir.

Müspet yorumda Devlet, Madencilere iki yönlü seçenek sunmuştur. Ceza yememek için sevk fişi ile kayıt altına al veya bildirimde bulun demiştir. Ancak MAPEG bunu göz ardı etmekte ve doğrudan ceza uygulamaktadır. MAPEG genel tavır olarak, her zaman madenci aleyhine uygulamalar yapmaktadır. Uygulamaların lehte olacak şekilde hayata geçirilmesi, ceza öncelikli yaklaşımların bırakılması daha uygun olacaktır.

SORUN 23: Diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca verilen mülkiyet izinleri:

MAPEG tarafından güvenlik soruşturmasında sıkıntısı olmasa bile mera ve orman izinlerinde aynı süreçler uygulanmakta, tüm dosyalar genel müdürlük ve bakanlıklara gönderilmektedir.

ÇÖZÜM 23: MAPEG veya emniyet teşkilatı ruhsatın bulunduğu ilgili ilin valiliğine bildirimde bulunarak güvenlik soruşturmasında sıkıntısı olmadığını iletmelidir. Bu durumda orman izinleri bölge müdürlüklerinden, meralar ise gıda tarım hayvancılık il müdürlüklerinden izinlendirilmelidir. Aynı kanun maddesine göre mera ve orman taşımlarından 7. Madde uygulanmadı sonraki yönetimce uygulandı. Devlet arazilerinde zaten ilgili kurum mevzuatları doğrultusunda cezai işlem yürütmektedir. Mapeg madenciye aynı suçtan 2. Kere cezalandırmaktadır.

SORUN 24: 1-B grubu ruhsatların ihaleyle verilmesi ve istimlak hakkının olmaması

ÇÖZÜM 24: 1-B grubu ruhsatlar ekseriyetle sanayiciler (çimento, tuğla kiremit ve seramik sektörleri) tarafından alınmaktadır. 1-B grubu ruhsatlar aynen 4. Grup ruhsatlar gibi sanayi hammaddeleridir. Bu sahalar uzun araştırmalar sonucunda aranıp bulunmaktadır. Bir firmanın onca emek vererek araştırıp bulduğu bir alanın hiçbir emek vermemiş bir firma tarafından ihaleden alınması arayıp bulan firmaya haksızlık olmaktadır. Bu ruhsatlarında müracaatla ruhsata bağlanması sağlanmalıdır. Yine bu ruhsatlar sanayi hammaddesi üretilen ruhsatlar olduğundan istimlak hakkının da yürürlüğe konulması mülkiyet alımlarında sıkıntıları ortadan kaldıracaktır.

SORUN 25: Türkiye’nin neredeyse her yanı ihalelik sahalar ile dolmuştur.

ÇÖZÜM 25- Pek çok yere bilgi dökümü alındığından çoğu yer ihalelik saha olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alanların bir an önce aramalara açılması sektörün hızlanmasını teşvik edecektir.

Sayın Madenüs’ün orta ve uzun vadeli tedbir açıklamaları röportajın ikinci bölümünde aktarılacaktır. Kendilerine verdiği bilgiler ve açıklamalar ile sektöre açıklık getirdiği için teşekkür ederiz.

Hakkında

1969 Samsun doğumlu olan Şükrü Bahadır Madenüs 1992 yılında Anadolu Üniversitesi Maden Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesinde Maden İşletme Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisans yaptıktan sonra sektörde çalışmaya başladı. Şimdi Odak Maden Müşavirlik şirketinde Şirket Müdürü pozisyonunda çalışmaktadır.